Luyện tập về lập luận phân tích: Tác phẩm văn xuôi

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Tác phẩm văn xuôi tái hiện đời sống thông qua cốt truyện, hệ thống nhân vật, tình tiết, chi tiết, sự kiện… Tác phẩm văn xuôi có khả năng phản ánh hiện thực rất rộng lớn.

2. Khi phân tích tác phẩm văn xuôi cần chú ý đến: cốt truyện, nhân vật, chi tiết, tình huống, hiện thực đời sống được phản ánh trong tác phẩm… Qua việc phân tích làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm văn xuôi.

II. RÈN KĨ NĂNG

Câu 1

a) Nội dung chính mà người viết muốn làm nổi bật ở đoạn văn là sự tinh tế, tài tình của Thạch Lam trong việc sử dụng ngôn từ để thể hiện sự tranh chấp bóng tối – ánh sáng trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ”. Qua đó thể hiện triết lí về thân phận con người.

   Có thể đặt tên sau cho đoạn trích: “Bóng tối – ánh sáng trong “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam”

b) Để làm nổi bật nội dung cần phân tích, người viết đã dựa vào các yếu tố sau của tác phẩm:

- Thể loại: Truyện ngắn, có mở đầu – “biến diễn” – kết thúc

- Cốt truyện

- Các chi tiết, hình ảnh, câu chữ: “Con tàu như đem một chút thế giới khác đi qua”, “Bầu trời đỏ rực như lửa cháy”, “êm ả, yên lặng, thong thả, gượng nhẹ”…

- Văn phong, câu cú “Hà Nội xa xăm, hà Nội sáng rực, vui vẻ và huyên náo”

- Nhân vật (Liên).

Câu 2

a) Phân tích ý nghĩa của các sự vật mà dân gian đã chọn cho Tấm hoá thân trong truyện Tấm Cám.

   Mở đoạn:

   Trong truyện cổ tích “Tấm Cám”, cô Tấm đã bốn lần hoá thân. Mỗi sự vật hoá thân có những ý nghĩa riêng.

   Thân đoạn:

- Chúng đều rất đẹp, thanh cao, thơm thảo: vàng anh là giống chim quý và đẹp, xoan đào có gỗ tốt, quả thị thơm tho..

- Chúng đều có ích, gắn bó với người dân lao động: cây xoan đào cho mắc võng nằm, khung cửi dệt vải mặc…

Như vậy chúng phù hợp với cô Tấm thảo hiền, xinh đẹp.

- Các sự vật ấy phù hợp với diễn biến câu chuyện.

   Kết đoạn:

   Các sự vật hoá thân càng khiến cô Tấm trở nên đẹp đẽ, đáng yêu, đáng mến; giúp câu chuyện trở nên hấp dẫn, li kì.

b) Phân tích giá trị của tình huống truyện trong đoạn trích “Hồi trống Cổ Thành” (trích Tam quốc diễn nghĩa – La Quán Trung)

   Mở đoạn:

- Đoạn trích “Hồi trống Cổ Thành” hấp dẫn người đọc bởi tình huống truyện hấp dẫn.

   Thân đoạn:

- Tình huống truyện là gì?

- Phân tích tình huống truyện:

+ Mâu thuẫn: Trương Phi tính nóng nảy, chưa rõ đầu đuôi sự việc, nghi ngờ Quan Công – Quan Công gặp nhiều uẩn khúc.

+ Cao trào: Hai anh em vốn kết nghĩa vườn đào, thề sinh tử có nhau bất ngờ lao vào đánh nhau. (Để chứng minh lòng trung thành của mình, trong vòng ba hồi trống Cổ Thành, Quan Vũ phải giết kẻ thù.)

+ Cởi nút: Trương Phi đánh trống, Quan Công giết được giặc.

   Kết đoạn:

   Tình huống truyện góp phần bộc lộ tính cách nhân vật, thể hiện tài năng của tác giả.

c) Chất thơ trong truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam.

   Mở đoạn:

- Hai đứa trẻ của Thạch Lam là một truyện ngắn giàu chất thơ.

   Thân đoạn:

- Truyện đi sâu vào thế giới nội tâm của hai đứa trẻ nên giàu cảm xúc hồn nhiên trong sáng.

- Câu văn dài, cách miêu tả chi tiết, gợi hình.

- Ngôn ngữ rất tinh tế, dùng nhiều từ láy, tính từ; dùng nhiều biện pháp so sánh, ….

   Kết đoạn:

- Chất thơ đã góp phần làm nên thành công cho tác phẩm.