Khủng hoảng kinh tế (1929-1933) và quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước Nhật Bản

II. Khủng hoảng kinh tế (1929-1933) và quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước Nhật Bản

1. Khủng hoảng kinh tế ở Nhật Bản

- Năm 1929, cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới bùng nổ đã làm cho nền kinh tế Nhật Bản giảm sút trầm trọng. Sản xuất công nghiệp đình đốn. Khủng hoảng xảy ra nghiêm trọng nhất là trong nông nghiệp, do sự lệ thuộc vào thị trường bên ngoài của ngành này.

- Khủng hoảng đạt đến đỉnh điểm vào năm 1931, gây nên những hậu quả xã hội nghiêm trọng: nông dân bị phá sản, mất mùa và đói kém, số công nhân thất nghiệp lên tới 3 triệu người. Mâu thuẫn xã hội và cuộc đấu tranh của những người lao động diễn ra quyết liệt.

2. Quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước

Nhằm khắc phục những hậu quả của cuộc khủng hoảng và giải quyết khó khăn do thiếu nguồn nguyên liệu và thị trường tiêu thị hàng hóa, giới cầm quyền Nhật Bản chủ trương quân phiệt hóa bộ máy nhà nước, gây chiến tranh xâm lược, bành trướng ra bên ngoài.

Quá trình phát xít hóa diễn ra thông qua sự chuyển đổi từ chế độ dân chủ tư sản đại nghị sang chế độ chuyên chế độc tài phát xít, do đã có sẵn chế độ chuyên chế Thiên hoàng. Quá trình này diễn ra thông qua việc quân phiệt hóa bộ máy nhà nước và tiến hành chiến tranh xâm lược thuộc địa.

- Do có những bất đồng trong nội bộ giới cầm quyền Nhật Bản về cách thức tiến hành chiến tranh xâm lược, quá trình quân phiệt hóa kéo dài trong suốt thập niên 30. Từ năm 1937, cuộc đấu tranh trong nội bộ đã chấm dứt, giới cầm quyền Nhật Bản tập trung vào việc quân phiệt hóa bộ máy nhà nước.

- Cùng với việc quân phiệt hóa bộ máy nhà nước, tăng cường chạy đua vũ trang, giới cầm quyền Nhật Bản đẩy mạnh cuộc chiến tranh xâm lược Trung Quốc.

+ Tháng 9-1931, Nhật Bản đánh chiếm vùng Đông Bắc Trung Quốc và biến toàn bộ vùng đất giàu có này thành thuộc địa.

+ Năm 1933, Nhật Bản dựng lên chính phủ bù nhìn, đưa Phổ Nghi (vị hoàng đế cuối cùng của Trung Quốc) lên đứng đầu cái gọi là “Mãn Châu quốc”. Miền Đông Bắc Trung Quốc trở thành bàn đạp của những cuộc phiêu lưu quân sự mới của quân đội Nhật Bản.

=> Nước Nhật trở thành một lò lửa chiến tranh ở châu Á và trên thế giới.

3. Cuộc chiến tranh chống chủ nghĩa quân phiệt của nhân dân Nhật Bản

- Thời gian: trong những năm 30 của thế kỉ XX.

- Lãnh đạo: Đảng Cộng sản

- Hình thức: diễn ra dưới nhiều hình thức, biểu tình phản đối chính sách xâm lược của giới cầm quyền, phong trào thành lập Mặt trận Nhân dân

- Thành phần: tập hợp đông đảo các tầng lớp xã hội.

- Kết quả, ý nghĩa: cuộc đấu tranh của nhân dân góp phần làm chậm quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước ở Nhật Bản.