Luyện từ và câu - Câu ghép trang 2, 3

I. Nhận xét

Đọc đoạn văn sau (các câu văn đã được đánh số thứ tự) và thực hiện yêu cầu ở dưới.

⁽¹⁾Mỗi lần dời nhà đi, bao giờ con khỉ cũng nhảy phóc lên ngồi trên lưng con chó to. ⁽²⁾Hễ con chó đi chậm, con khỉ cấu hai tai chó giật giật. ⁽³⁾Con chó chạy sải thì khỉ gò lưng như người phi ngựa. ⁽⁴⁾Chó chạy thong thả, khỉ buông thõng hai tay, ngồi ngúc nga ngúc ngắc.

1. Gạch một gạch ( - ) dưới bộ phận chủ ngữ, gạch hai gạch ( = ) dưới bộ phận vị ngữ trong mỗi câu văn trên.

Gợi ý:

Em làm theo yêu cầu của bài tập.

Trả lời:

2. Xếp các câu trên vào nhóm thích hợp :

a) Câu đơn (câu do một cụm chủ ngữ - vị ngữ tạo thành).

Câu số.............................

b) Câu ghép (câu do nhiều cụm chủ ngữ - vị ngữ bình đẳng với nhau tạo thành)

Câu số........................

Gợi ý:

- Câu đơn: Câu do một cụm chủ - vị tạo thành.

- Câu ghép: Câu do nhiều cụm chủ - vị bình đẳng với nhau tạo thành.

Trả lời:

a) Câu đơn (câu do một cụm chủ ngữ - vị ngữ tạo thành)

Câu số 1

b)Câu ghép (câu do nhiều cụm chủ ngữ - vị ngữ bình đẳng với nhau tạo thành)

Câu số 2, 3, 4

  

3. Có thể tách mỗi cụm chủ ngữ - vị ngữ trong các câu ghép nói trên thành một câu đơn được không ? Đánh dấu X vào □ trước ý em chọn :

□ Không được, vì các vế câu diễn tả những ý có quan hệ chặt chẽ với nhau, tách ra sẽ thành chuỗi câu rời rạc.

□ Được, vì mỗi vế câu (cụm chủ ngữ - vị ngữ) có cấu tạo như một câu đơn, diễn tả một ý hoàn chỉnh, có thể đứng độc lập.

Gợi ý:

Em suy nghĩ và trả lời.

Trả lời:

Có thể tách mỗi cụm chủ ngữ - vị ngữ trong các câu ghép nói trên thành một câu đơn được không ? Đánh dấu X vào □ trước ý em chọn :

X Không được, vì các vế câu diễn tả những ý có quan hệ chặt chẽ với nhau, tách ra sẽ thành chuỗi câu rời rạc.

□ Được, vì mỗi vế câu (cụm chủ ngữ - vị ngữ) có cấu tạo như một câu đơn, diễn tả một ý hoàn chỉnh, có thể đứng độc lập.

---

II. Luyện tập

1. a) Đọc các câu văn đã được đánh số thứ tự. Ghi dấu X vào □ trước những câu là câu ghép :

□ ^(l)Biển luôn thay đổi màu tuỳ theo sắc mây trời.

□ ⁽²⁾Trời xanh thẳm, biển cũng thẳm xanh, như dâng cao lên, chắc nịch.

□ ⁽³⁾Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương.

□ ⁽⁴⁾Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề.

□ ⁽⁵⁾Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu, giận dữ.

□ ⁽⁶⁾Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy như thế.

□ ⁽⁷⁾Nhưng vẻ đẹp của biển, vẻ đẹp kì diệu muôn màu muôn sắc ấy phần rất lớn là do mây, trời và ánh sáng tạo nên.

b) Đánh dấu gạch xiên ( / ) để xác định các vế câu trong từng câu ghép vừa tìm được.

Gợi ý:

Câu ghép là câu do nhiều vế câu ghép lại.

Trả lời:

a) Đọc các câu văn đã được đánh số thứ tự. Ghi dấu X vào □ trước những câu là câu ghép :

□ ⁽¹⁾Biển luôn thay đổi màu tuỳ theo sắc mây trời.

X  ⁽²⁾Trời xanh thẳm, biển cũng thẳm xanh, như dâng cao lên, chắc nịch.

X  ⁽³⁾Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương.

X  ^{( (4)}Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề.

X  ⁽⁵⁾Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu, giận dữ.

X ⁽⁶⁾Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy như thế.

□  ⁽⁷⁾Nhưng vẻ đẹp của biển, vẻ đẹp kì diệu muôn màu muôn sắc ấy phần rất lớn là do mây, trời và ánh sáng tạo nên.

b) Đánh dấu gạch xiên ( / ) để xác định các vế câu trong từng câu ghép vừa tìm được.

X ⁽²⁾Trời xanh thẳm, / biển cũng thẳm xanh, như dâng cao lên, chắc nịch.

X ⁽³⁾Trời rải mây tráng nhạt, / biển mơ màng dịu hơi sương.

X ⁽⁴⁾Trời / âm u mây mưa, / biển xám xịt, nặng nề.

X ⁽⁵⁾Trời / ầm ầm dông gió, / biển đục ngầu, giận dữ.

X ⁽⁶⁾Biển nhiều khi rất đẹp, / ai cũng thấy như thế.

 

2. Có thể tách mỗi vế câu ghép vừa tìm được ở bài tập trên thành một câu đơn được không ? Vì sao?                  

…........................................

Gợi ý:

Em thử tách ra xem câu có còn ý nghĩa và còn sự liên kết với nhau không?

Trả lời:

Không thể tách mỗi vế câu ghép ở các câu trên thành câu đơn, vì mỗi ý trong câu có sự liên kết với nhau rất chặt chẽ, ý này nối tiếp ý kia.

3. Thêm một vế câu thích hợp vào chỗ trống để tạo thành câu ghép :

a) Mùa xuân đã về............................

b) Mặt trời mọc,.................................

c) Trong truyện cổ tích Cây khế, người em chăm chỉ, hiền lành, còn…………

d) Vì trời mưa to……………………………………

Gợi ý:

Em đọc kĩ vế đã cho rồi điền thêm vế còn lại sao cho tạo thành câu có sự liên kết về nội dung và về ý nghĩa.

Trả lời:

a) Mùa xuân đã về, hoa trong vườn đua nhau khoe sắc.

b) Mặt trời mọc, không khí ấm dần lên.

c) Trong truyện cổ tích Cây khế, người em chăm chỉ, hiền lành, còn người anh thì tham lam, xảo quyệt.

d) Vì trời mưa to nên đường trơn trượt.