Bài 5. Bản quyền nội dung thông tin trang 18, 19, 20 SGK Tin học 5 Chân trời sáng tạo

CH tr 18

Trả lời câu hỏi Khởi động trang 18 SGK Tin học 5 Chân trời sáng tạo.

Ngọc mua được cuốn sách gồm các bài văn hay. Ngọc sao chép một bài văn trong đó và gửi cho các bạn. Sau khi nhận được, Thành chép chỉnh sửa bài văn này và nộp cho giáo viên để chấm điểm. Em có suy nghĩ gì về việc làm của Ngọc và Thành?

Phương pháp giải:

HS liên hệ bản thân kết hợp tham khảo thông tin sách báo, internet để hoàn thành bài tập trên.

Lời giải chi tiết:

Việc làm của Ngọc và Thành là không được. Hai bạn đã sao chép nội dung bài văn của người khác, ăn cắp ý tưởng, phong cách hành văn diễn đạt của người khác.

KP1

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 19 SGK Tin học 5 Chân trời sáng tạo.

Những phát biểu nào sau đây là sai? Tại sao?

A. Tác giả là người sáng tạo ra tác phẩm

B. Sự sáng tạo về nội dung thông tin, về cách thể hiện nội dung thông tin trong tác phẩm không phải là sản phẩm trí tuệ của tác giả

C. Quyền của tác giả đối với tác phẩm gọi quyền tác giả hay bản quyền

D. Chúng ta có thể tùy ý thực hiện sao chép, chỉnh sửa, chia sẻ các tác phẩm có sẵn trên internet

E. Vi phạm quyền của tác giả đối với tác phẩm là vi phạm bản quyền

2. Trong tình huống ở phần Khởi động, việc làm của bạn Ngọc và bạn Thành có vi phạm bản quyền hay không? Tại sao?

Phương pháp giải:

HS liên hệ bản thân kết hợp tham khảo thông tin sách báo, internet để hoàn thành bài tập trên.

Lời giải chi tiết:

1. Phát biểu sai: B, D

Lí do: 

- Tất cả những yếu tố về nội dung thông tin, cách thể hiện nội dung thông tin cũng đều là sản phẩm trí tuệ của tác giả

- Các cá nhân/tác giả có quyền đối với nội dung thông tin, tác phẩm của mình: đặt tên, đứng tên, bảo vệ sự toàn vẹn nội dung,.. nên khi sử dụng chúng ta phải được tác giả cho phép. Nếu tùy ý sử dụng sẽ vi phạm bản quyền tác giả. 

2. Trong tình huống ở phần Khởi động, việc làm của bạn Ngọc và bạn Thành có thể coi là vi phạm bản quyền. Hai bạn đã tự ý sao chép cả tác phẩm mà chưa được tác giả cho phép. Nhưng nếu hai bạn chỉ sao một phần nhỏ của bài văn để dùng cho mục đích học tập thì hành động này vẫn được chấp nhận.

KP2

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 19 SGK Tin học 5 Chân trời sáng tạo.

Hãy trao đổi với bạn và kể tên một số thông tin là thông tin cá nhân, gia đình.

Phương pháp giải:

HS liên hệ bản thân, trao đổi thảo luận kết hợp tham khảo thông tin sách báo, internet để hoàn thành bài tập trên.

Lời giải chi tiết:

* Một số thông tin là thông tin cá nhân, gia đình:

- Thông tin cá nhân: tên, tuổi, ngày tháng năm sinh, quê quán,..; thông tin lưu trữ, trao đổi qua điện thoại di động, tài khoản mạng xã hội (zalo, facebook, mail,..)

- Thông tin gia đình: địa chỉ nhà, số căn cước công dân, sổ đỏ, sổ hộ khẩu,..

KP3

Trả lời câu hỏi Khám phá 3 trang 19 SGK Tin học 5 Chân trời sáng tạo.

1. Việc nào dưới đây là nên làm hoặc không nên làm? Tại sao?

A. Tự ý xem thư của người khác

B. Giữ bí mật thông tin truy cập, mật khẩu mở máy tính, điện thoại di động

C. Tự ý xem tin nhắn của người khác

D. Không cung cấp thông tin cá nhân của em, bạn bè, người thân cho cá nhân, tổ chức mà không có lí do chính đáng

2. Trong mỗi tình huống dưới đây, em chọn cách xử lí nào? Tại sao?

a. Được bạn cho mượn máy tính để chơi trò chơi, thấy trên máy tính có thư mục chứa tài liệu của bạn đang mở, em sẽ:

A. Xem thông tin trong thư mục đó

B. Thực hiện đóng cửa sổ phần mềm đang mở thư mục đó

C. Thực hiện xóa tệp trong thư mục đó

b. Em được người khác cho mượn điện thoại di động để học bài. Khi đang sử dụng, có tin nhắn được gửi đến điện thoại di động, em sẽ:

A. Đọc tin nhắn

B. Đưa lại điện thoại di động để người đó đọc tin nhắn.

Phương pháp giải:

HS liên hệ bản thân để hoàn thành bài tập trên.

Lời giải chi tiết:

1. Việc nên làm: B, D

Với những thông tin truy cập như mật khẩu mở máy tính, điện thoại di động cũng là các thông tin riêng tư cá nhân của em. Thông tin riêng tư của em, bạn bè, người thân có thể bị lợi dụng làm việc xấu nên em cần phải giữ bí mật và không cung cấp khi không có lí do chính đáng.

Việc không nên làm: A, C

Việc xem thư, tin nhắn của người khác là không được phép. Hành động này xâm phạm quyền tư, thông tin cá nhân của người khác. 

2. Cách xử lí tình huống:

a. Cách xử lí: B. Hành động này tôn trọng quyền riêng tư, tôn trọng thông tin cá nhân của người khác. 

b. Cách xử lí: B. Điện thoại di động là tài sản riêng tư, tin nhắn là thông tin riêng tư của người đó nên cần đưa lại di động cho người đó đọc tránh xâm phạm quyền riêng tư, thông tin cá nhân của họ.

LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 20 SGK Tin học 5 Chân trời sáng tạo.

1. Em đồng ý hay không đồng ý với việc làm của bạn Thành trong tình huống ở phần Khởi động? Tại sao?

2. Ở phòng thực hành Tin học, Sơn mở thư mục chứa sản phẩm thực hành của mình trên máy tính bằng phần mềm File Explorer. Kết thúc tiết thực hành, Sơn quên đóng cửa sổ phần mềm File Explorer và quên tắt máy tính. Là người thực hành ở tiết học sau, Linh đã sao chép tệp sản phẩm thực hành của Sơn rồi thay tên để nộp cho cô giáo.

Nếu là bạn của Sơn và Linh, em sẽ nói gì với mỗi bạn?

3. Chị gái của Toàn tên là An. Một lần xem cuốn nhật kí của chị, Toàn đọc được mật khẩu điện thoại của An. Toàn sử dụng mật khẩu này để mở và xem thông tin trong điện thoại của An. Em có nhận xét gì về việc giữ bí mật thông tin của An và việc làm của bạn Toàn?

Phương pháp giải:

HS liên hệ bản thân kết hợp tham khảo thông tin sách báo, internet để hoàn thành bài tập trên.

Lời giải chi tiết:

1. Em không đồng ý với việc làm của bạn Thành ở tình huống Khởi động. Bạn đã đã sao chép nội dung bài văn của người khác, ăn cắp ý tưởng, phong cách hành văn diễn đạt của người khác rồi nộp lại cho cô. 

2. Nếu là bạn của Sơn và Linh, em sẽ 

- Nói với Sơn rằng bạn nhớ tắt cửa sổ phần mềm File Explorer và tắt máy tính để bảo vệ thông tin cá nhân, thông tin dữ liệu của mình tránh bị người khác đánh cắp, sao chép. 

- Nói với Linh rằng bạn không nên sao chép tệp của Sơn. Đây là hành động xâm phạm quyền riêng tư của người khác. Linh muốn sử dụng, sao chép thì cần có sự cho phép, đồng ý của Sơn.

3. Việc giữ bảo mật thông tin của An còn chưa kĩ càng, chủ quan nên đã bị em trai xâm phạm quyền riêng tư của bản thân. Việc làm của Toàn là không chấp nhận được vì Toàn tự ý truy cập, xem thông tin riêng tư của chị gái khi chưa được chị cho phép. 

VD

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 20 SGK Tin học 5 Chân trời sáng tạo.

Trong tình huống dưới đây, việc làm nào là vi phạm bản quyền? Tại sao? 

Một người mua vé vào rạp chiếu phim để xem phim. Người đó dùng điện thoại di động để phát trực tiếp (livestream) bộ phim cho bạn bè, người thân ở nhà xem cùng.

Phương pháp giải:

HS liên hệ bản thân kết hợp tham khảo thông tin sách báo, internet để hoàn thành bài tập trên.

Lời giải chi tiết:

Hành động phát trực tiếp (livestream) bộ phim cho bạn bè, người thân ở nhà xem cùng là vi phạm bản quyền, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và quyền lợi về kinh tế của chủ sở hữu. Khi mua vé, họ chỉ được xem phim trong phạm vi cá nhân và không được sao chép, phát trực tiếp (livestream) cho người khác khi chưa có sự cho phép của tác giả.