Phần II. Viết bài giới thiệu một tập thơ, tập truyện ngắn hoặc một tiểu thuyết - Cánh diều

Câu 1

 Hãy chỉ ra đoạn văn giới thiệu thông tin chung về tập thơ. Đó là các thông tin nào?

Phương pháp giải:

- Đọc lại bài “Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi”

- Chú ý phần mở đầu, các thông tin về tập thơ

Lời giải chi tiết:

Đoạn văn giới thiệu thông tin chung của tập thơ là đoạn đầu tiên của văn bản , bao gồm các thông tin về tác giả, tác phẩm, thời gian ra đời.

Câu 2

Người viết đã lựa chọn giới thiệu những điều gì về nội dung và nghệ thuật của tập thơ?

Phương pháp giải:

- Đọc lại bài “Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi”

- Chú ý về nội dung và nghệ thuật của tập thơ

Lời giải chi tiết:

Người viết đã lựa chọn giới thiệu về nội dung và nghệ thuật của tập thơ:

- Nội dung:

- Bộc lộ mạnh mẽ cái “tôi” cá nhân của Nguyễn Trãi.

- Bộc lộ trực tiếp nỗi niềm sâu kín của ông.

- Nghệ thuật:

+Là tập thơ tiếng Việt xưa nhất hiện còn hiện diện trong đời sống văn học đương đại mà không hề lạc lõng, không hề gượng ép.

+Giá trị ngôn ngữ văn chương của Quốc âm thi tập không tác phẩm nào có thể so sánh được. Đó là một thứ giá trị độc tôn và duy nhất trong lĩnh vực cứ liệu văn chương.

Câu 3

Theo em, nếu không bị giới hạn về dung lượng, bài viết có nên sử dụng các dẫn chứng để phân tích, làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của tập thơ Quốc âm thi tập không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đọc lại bài “Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi”

Lời giải chi tiết:

Theo em, nếu không bị giới hạn về dung lượng, bài viết nên sử dụng các dẫn chứng để phân tích, làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của tập thơ Quốc âm thi tập. Vì nó sẽ làm rõ hơn những đóng góp nổi trội về giá trị nội dung và nghệ thuật của tập thơ.

Câu 1

Xác định các nội dung thông tin chính của bài giới thiệu tập truyện ngắn Gió đầu mùa, từ đó, trình bày lại bằng một sơ đồ.

Phương pháp giải:

- Đọc bài “Về tập truyện ngắn Gió Đầu Mùa”

- Chú ý các nội dung thông tin chính

Lời giải chi tiết:

Các nội dung thông tin chính của bài giới thiệu tập truyện ngắn Gió đầu mùa:

- Giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm, năm ra đời, số lượng truyện, hai xu hướng chính của tập truyện.

+ Loạt truyện nghiêng về phản ánh hiện thực.

+ Loạt truyện khai thác những khía cạnh bình thường mà nên thơ trong đời sống.

- Nội dung:

+ Bi kịch của những con người lớp dưới

+ Những diễn biến bên trong, những trạng thái phức tạp của tình cảm, tâm lí, những thay đổi khó nhận biết của tâm hồn con người. Nhưng đằng sau đó vẫn chứa đựng một ý nghĩa phê phán đối với cái xấu, nhất là những cái xấu không hiện rõ hình dáng mà lẩn sâu trong tâm lí tư tưởng.

Câu 2

Dựa vào nội dung bài viết trên, nếu viết bài giới thiệu tập truyện ngắn Gió đầu mùa của Thạch Lam cho thầy, cô, các bạn và những người quan tâm, em thấy có thể thay đổi cách trình bày không (ví dụ: đặt các tiêu mục, sử dụng ngôi thứ nhất – xưng “tôi” khi viết giới thiệu và bổ sung hình ảnh cho bài giới thiệu)? Vì sao?

Phương pháp giải:

- Đọc lại  bài “Về tập truyện ngắn Gió Đầu Mùa”

- Thử thay đổi cách trình bày và nhận xét

Lời giải chi tiết:

Nếu viết bài giới thiệu tập truyện ngắn Gió đầu mùa của Thạch Lam cho thầy, cô, các bạn và những người quan tâm, có thể thay đổi cách trình bày . Vì điều đó sẽ giúp cho bài giới thiệu thêm sinh động và thể hiện được rõ cái tôi cá nhân của người viết hơn.

Câu 3

Theo em, bài giới thiệu một tập thơ, tập truyện ngắn hoặc tiểu thuyết cần đảm bảo những yêu cầu gì về nội dung thông tin, về bố cục, cách trình bày?

Phương pháp giải:

- Xem lại các yêu cầu cơ bản khi giới thiệu một tập thơ, tập truyện ngắn hoặc tiểu thuyết

- Chú ý về nội dung thông tin, về bố cục, cách trình bày

Lời giải chi tiết:

Theo em, bài giới thiệu một tập thơ, tập truyện ngắn hoặc tiểu thuyết cần đảm bảo những yêu cầu về nội dung thông tin, về bố cục, cách trình bày:

- Nội dung:

+ Ấn tượng chung

+ Đề tài, chủ đề tiêu biểu trong tập thơ, tập truyện ngắn hoặc tiểu thuyết.

+ Đặc sắc về nghệ thuật

+ Đánh giá chung

+ Một số câu thơ/câu văn hay trong tập và ý nghĩa của tập thơ, tập truyện ngắn hoặc tiểu thuyết đối với người đọc.

- Bố cục: Trình bày đầy đủ, rõ ràng theo ba phần:

+ Mở đầu: Giới thiệu chung

+ Nội dung: Trình bày những ý kiến nhận xét, đánh giá chung về tập thơ, tập truyện ngắn hoặc tiểu thuyết trên các phương diện nội dung và nghệ thuật.

+ Kết luận: Đánh giá chung, khuyến khích mọi người tìm đọc.

- Cách trình bày:

+ Chữ viết 

+ Có thể thay đổi màu sắc, kiểu chữ để làm nổi bật ý kiến.

Bài tập thực hành trang 65

Hãy viết bài giới thiệu một tập thơ, tập truyện ngắn hoặc tiểu thuyết.

Phương pháp giải:

- Lựa chọn tập thơ, tập truyện ngắn hoặc tiểu thuyết

- Lựa chọn tư liệu hình ảnh sử dụng trong bài giới thiệu

- Tìm ý và lập dàn ý

Lời giải chi tiết:

Nam Cao là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc giai đoạn 1930 – 1945, là một cây bút viết về người nông dân hết sức chân thực, có đóng góp nhiều cho sự thành công của dòng văn học hiện thực Việt Nam trước cách mạng tháng Tám. Nam Cao tên khai sinh là Trần Hữu Tri, sinh năm 1915, mất năm 1951, quê ở làng Đại Hoàng, phủ Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Nam Cao là cây bút luôn suy nghĩ, tìm tòi để “khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những cái gì chưa có”. Vì thế, đề tài của ông tuy không mới nhưng tác phẩm vẫn có những đặc sắc tâm lí. Tác phẩm của Nam Cao chủ yếu xoay quanh hai đề tài chính: người nông dân và người trí thức tiểu tư sản nghèo, ở đề tài người trí thức tiểu tư sản có những tác phẩm: Trăng sáng, đời thừa, mua nhà, nước mắt… và những truyện đáng chú ý khi ông viết về người nông dân như: Lão Hạc, Chí Phèo, Một bữa no, Lang Rận… Có thể nói dù viết về trí thức nghèo hay về người nông dân cùng khổ thì Nam Cao vẫn luôn day dứt, đau đớn trước tình trạng con người bị xói mòn về nhân phẩm, thậm chí huỷ diệt cả nhân tính trong cái xã hội phi nhân đạo đương thời. Nam Cao là người có ý thức trách nhiệm nhất về ngòi bút của mình, suốt cuộc đời lao động văn học, nhà văn luôn suy nghĩ về sống và viết.

Trong nền văn xuôi hiện đại nước ta, Nam Cao là nhà văn  tài năng xuất sắc với một phong cách độc đáo. Ngòi bút của Nam Cao vừa tỉnh táo, sắc lạnh, vừa nặng trĩu suy nghĩ và đằm thắm yêu thương. Văn Nam Cao hết sức chân thực, ông coi sự thực là trên hết, không gì ngăn được nhà văn đến với sự thực, vừa thấm đượm ý vị triết lí và trữ tình. Ông có sở trường diễn tả, phân tích tâm lí con người. Ngôn ngữ trong tác phẩm của ông sống động, uyển chuyển, tinh tế, rất gần với lời ăn tiếng nói của quần chúng. Với một tài năng lớn và giàu sức sáng tạo, Nam Cao đã góp phần quan trọng vào việc cách tân nền văn xuôi Việt Nam theo hướng hiện đại hoá.

Tác phẩm Nam Cao để lại chủ yếu là truyện ngắn, trong số những truyện ngắn viết về người nông dân, thì “Lão Hạc” là một truyện ngắn xuất sắc và tiêu biểu.

Truyện ngắn “Lão Hạc” được đăng báo lần đầu năm 1943, truyện kể về nhân vật chính - lão Hạc, một lão nông dân nghèo khổ, có phẩm chất trong sạch, vợ lão Hạc mất sớm, để lại lão và cậu con trai, trong nhà tài sản duy nhất của hai cha con lão là một mảnh vườn và “cậu vàng” – con chó do con trai lão mua. Do không đủ tiền cưới vợ, con trai lão chán nản mà làm đơn xin đi mộ phu đồn điền cao su, để lão ở nhà một mình với cậu vàng. Lão Hạc hết sức thương con, lão chăm vườn, làm ăn dành dụm để khi con trai lão về thì cưới vợ cho nó. Thế nhưng, sau một trận ốm nặng, bao nhiêu tiền dành dụm cũng hết, sức khoẻ lão ngày một yếu đi, vườn không có gì để bán, lão Hạc trở nên đói kém hơn, phải lo từng bữa ăn. Lão ăn năn day dứt khi quyết định bán cậu vàng, người bạn thân thiết của lão. Lão gửi số tiền và mảnh vườn cho ông giáo và xin bả chó của Binh Tư để kết thúc cuộc sống túng quẫn của mình. Lão chết một cách đau đớn, nhưng cái chết làm sáng ngời phẩm chất trong sạch của lão Hạc.

Thông qua số phận và cái chết của lão Hạc, Nam Cao đã thể hiện một thái độ trân trọng và cái nhìn nhân đạo đối với lão Hạc nói riêng và người nông dân nói chung, những con người nghèo khổ nhưng sống trong sạch, thà chết chứ không chịu mang tiếng nhục, làm những điều trái với lương tâm cao cả của mình. Nam Cao cũng đã nêu lên một triết lí nhân sinh rằng: con người chỉ xứng đáng với danh nghĩa con người khi biết trân trọng và chia sẻ, nâng niu những điều đáng quý, đáng thương ở con người.

Đồng cảm với những số phận đáng thương, Nam Cao đã lên tiếng thông qua tác phẩm là tiếng nói lên án xã hội đương thời thối nát, bất công, không cho những con người có nhân cách cao đẹp như lão được sống.

Tác phẩm “Lão Hạc” cũng mang một giá trị nghệ thuật sâu sắc, thể hiện được phong cách độc đáo của nhà văn Nam Cao. Diễn biến của câu chuyện được kể bằng nhân vật tôi, nhờ cách kể này câu chuyện trở nên gần gũi, chân thực với một hệ thống ngôn ngữ mộc mạc, dễ hiểu, già tính triết lí.

Trong tác phẩm có nhiều giọng điệu, kết hợp nhuần nhuyễn giữa hiện thực và trữ tình.

Đặc biệt, bút pháp khắc hoạ nhân vật tài tình của Nam Cao cũng được bộc lộ rõ rệt với ngôn ngữ sinh động, ấn tượng, giàu tính tạo hình và sức gợi cảm.

Có thể nói “Lão Hạc” là một truyện ngắn hết sức thành công của Nam Cao. Nhà văn vừa thể hiện được tấm lòng nhân đạo của mình, đồng thời đánh bật được nét phong cách nghệ thuật độc đáo hiếm có của ông. 

Đây là một tác phẩm mang lại cho người đọc một bức tranh toàn diện về con người và xã hội phong kiến giúp cho chúng ta có cách nhìn chính xác khách quan hơn về xã hội, ngoài ra ta còn thấu hiểu được lịch sử và những khó khăn mà nhân dân ta đã trải qua. Tác phẩm này xứng đáng để mọi người đọc và giúp mọi người có cách nhìn mới lạ về bức tranh ngôn từ.