B. Hoạt động thực hành - Bài 20A: Gương sáng người xưa

Câu 1

Dòng nào sau đây nêu đúng nghĩa của từ công dân?

a) Người làm việc trong cơ quan nhà nước

b) Người dân của một nước, có nghĩa vụ và quyền lợi với đất nước

c)  Người lao động chân tay làm công ăn lương        

Phương pháp giải:

Em suy nghĩ và trả lời:

Lời giải chi tiết:

Công dân là người dân của một nước, có nghĩa vụ và quyền lợi với đất nước

Chọn đáp án: b

Câu 2

Xếp nhanh các thẻ từ chứa tiếng công dưới đây thành ba nhóm:

a) Công có nghĩa là“của nhà nước, của chung”

b) Công có nghĩa là “không thiên vị”

c) Công có nghĩa là “thợ, khéo tay”

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ rồi sắp xếp vào từng nhóm sao cho phù hợp.

Lời giải chi tiết:

- Công có nghĩa là“của nhà nước, của chung”: công dân, công cộng, công chúng

- Công có nghĩa là “không thiên vị”: công bằng, công lí, công tâm

- Công có nghĩa là “thợ, khéo tay”: công nhân, công nghiệp

Câu 3

Chọn ba từ dưới đây đồng nghĩa với từ công dân và viết và vở: đồng bào, nhân dân, dân chúng, dân tộc, dân, nông dân, công chúng.

Đổi vở cho bạn để kiểm tra kết quả

Phương pháp giải:

Em nhớ lại khái niệm công dân là gì để làm bài tập này

Công dân là người dân của một nước, có quyền lợi và nghĩa vụ với đất nước

Lời giải chi tiết:

Những từ đồng nghĩa với từ công dân đó là:

- Nhân dân

- Dân chúng

- Dân

Câu 4

Vì sao không thể thay từ công dân trong câu nói dưới đây của nhân vật Thành bằng các từ đồng nghĩa em đã tìm ở hoạt động 3?

Làm thân nô lệ mà muốn xóa bỏ kiếp nô lệ thì sẽ thành công dân, còn yên phận nô lệ thì mãi mãi là đầy tớ  cho người ta…

(Theo Hà Văn Cầu – Vũ Đình Phòng)

- Viết câu trả lời của em vào vở

- Đọc câu trả lời của em cho các bạn nghe để cùng nhận xét

Phương pháp giải:

Em thử thay các từ đó vào trong câu xem sắc thái ý nghĩa có gì thay đổi hay không?

Lời giải chi tiết:

Trong câu đã nêu, không thể thay thế từ công dân bằng những từ đồng nghĩa. Vì từ công dân có hàm ý “người dân một nước độc lập”, khác với các từ nhân dân, dân chúng, dân. Hàm ý này của từ công dân ngược lại với ý của từ nô lệ.

Câu 5

a) Nghe thầy cô đọc rồi viết vào vở

b) Đổi bài với bạn để soát và sửa lỗi.

Câu 6

a) Chọn r, d hay gi phù hợp với mỗi chỗ trống trong câu chuyện sau:

Giữa cơn hoạn nạn

Một chiếc thuyền (1) ...a đến (2) ...ữa ...òng sông thì bị (4) ...ò. Chỉ trong nháy mắt, thuyền đã ngập nước.

Hành khách nhốn nháo, hoảng hốt, ai nấy (5) ...a sức tát nước, cứu thuyền (6) ...uy chỉ có một anh chàng vẫn thản nhiên, coi như không có chuyện gì xảy (7) ...a. Một người khách thấy vậy, không (8) ...ấu nổi tức (9) ...ận, bảo:

-  Thuyền sắp chìm xuống đáy sông (10) ...ồi, sao anh vẫn thản nhiên vậy ?

Anh chàng nọ trả lời :

-   Việc gì phải lo nhỉ ? Thuyền này đâu có phải của tôi !

TRUYỆN VUI DÂN GIAN

b) Chọn o hay ô (thêm dấu thanh thích hợp) ?

Cánh rừng mùa đông

Cánh rừng mùa (1) đ..ng trơ trụi. Những thân cây khẳng khiu vươn nhánh cành (2) kh... xác trên nền trời xám xịt. Trong (3) h...c cây, mấy gia đình chim hoạ mi, chim (4) g... kiến ẩn náu. Con nào con nấy gầy xơ xác, (5) l... đầu ra nhìn trời bằng những cặp mắt ngơ ngác buồn. Bác gấu đen nằm co quắp (6) tr...ng hang. (7) H...i cuối thu, bác ta béo núng nính, lông mượt, da căng (8) tr...n như (9) m...t trái sim chín, vậy mà bây giờ teo tóp, lông lởm chởm trông thật tội nghiêp.

TRẦN HOÀI DƯƠNG

Phương pháp giải:

a) Em điền chữ cái r, d, gi thích hợp vào chỗ trống.

b) Em điền o hoặc ô thích hợp (chú ý thêm dấu thanh)

Lời giải chi tiết:

a) r, d hay gi ?

Giữa cơn hoạn nạn

Một chiếc thuyền ra đến giữa dòng sông thì bị rò. Chỉ trong nháy mắt, thuyền đã ngập nước.

Hành khách nhốn nháo, hoảng hốt, ai nấy ra sức tát nước, cứu thuyền. Duy chỉ có một anh chàng vẫn thản nhiên, coi như không có chuyện gì xảy ra. Một người khách thấy vậy, không giấu nổi tức giận, bảo:

-  Thuyền sắp chìm xuống đáy sông rồi, sao anh vẫn thản nhiên vậy ?

Anh chàng nọ trả lời :

-   Việc gì phải lo nhỉ ? Thuyền này đâu có phải của tôi !

TRUYỆN VUI DÂN GIAN

b) o hay ô (thêm dấu thanh thích hợp) ?

Cánh rừng mùa đông

      Cánh rừng mùa đông trơ trụi. Những thân cây khẳng khiu vươn nhánh cành khô xác trên nền trời xám xịt. Trong hốc cây, mấy gia đình chim hoạ mi, chim gõ kiến ẩn náu. Con nào con nấy gầy xơ xác, ló đầu ra nhìn trời bằng những cặp mắt ngơ ngác buồn. Bác gấu đen nằm co quắp trong hang. Hồi cuối thu, bác ta béo núng nính, lông mượt, da căng tròn như một trái sim chín, vậy mà bây giờ teo tóp, lông lởm chởm trông thật tội nghiêp.

TRẦN HOÀI DƯƠNG