Bài 2. Bảo tồn di sản văn hóa

Mở đầu

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 9 SGK GDCD - Cánh diều

Di sản văn hóa là tài sản của thế hệ trước truyền lại cho thế hệ sau, là nguồn tài nguyên quý báu tạo nên bản sắc văn hóa dân tộc, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững cho con người và xã hội. Em hãy cùng các bạn bè kể về những di sản văn hóa mà em biết

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế

Lời giải chi tiết:

Những di sản văn hóa mà em biết là:

+ Phố cổ Hội An

+ Thánh địa Mỹ Sơn

+ Hoàng thành Thăng Long

+ Thành nhà Hồ

+ Quần thể di tích Cố đô Huế

1

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 10 SGK GDCD - Cánh diều

Quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:

a) Em hãy cho biết tên của di sản gắn với từng hình ảnh trên và những đặc điểm chung của các hình ảnh đó?

b) Theo em di sản văn hóa là gì?

Phương pháp giải:

Trực quan

Liên hệ thực tế

Lời giải chi tiết:

a,

- Tên di sản gắn với từng hình:

+ Hình 1: Chùa Một Cột

+ Hình 2: Phố cổ Hội An

+ Hình 3: Thánh địa Mỹ Sơn

+ Hình 4: Hát Xẩm

+ Hình 5: Hát Then

+ Hình 6: Lễ hội Bài Chòi Phú Yên

- Những đặc điểm chung của các hình trên đều là những di sản văn hóa của nước ta:

+ Hình 1, hình 2, hình 3 là những di sản văn hóa vật thể.

+ Hình 4, hình 5, hình 6 là những di sản văn hóa phi vật thể.

b, Di sản văn hóa là những sản phẩm vật chất, tinh thần có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.

2

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 10 SGK GDCD - Cánh diều

a, Em hãy chỉ ra sự khác biệt giữa các di sản văn hóa trong các sự kiện trên.

b, Theo em, di sản văn hóa có thể được chia thành những loại nào? Em hãy chia sẻ hiểu biết của em về các loại di sản văn hóa đó.

Phương pháp giải:

Đọc và phân loại

Lời giải chi tiết:

a, Sự khác biệt giữa các di sản văn hóa trong các sự kiện trên là các di sản văn hóa trong các sự kiện đó được chia làm hai loại di sản văn hóa là di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể.

- Di sản văn hóa vật thể là: Quần thể di tích Cố đô Huế; Khu di tích Mỹ Sơn;

- Di sản văn hóa phi vật thể là: Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên; Đờn ca tài tử nam Bộ; Hát Xoan - Phú Thọ.

b, Di sản văn hóa được chia thành 2 loại: Di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể.

- Di sản văn hóa vật thể là sản phẩm vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, bao gồm di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia.

- Di sản văn hóa phi vật thể là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân, vật thể và không gian văn hóa liên quan, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, thể hiện bản sắc của cộng đồng, không ngừng được tái tạo và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình thức khác.

3

Trả lời câu hỏi Khám phá 3 trang 11 SGK GDCD - Cánh diều

Dựa vào thông tin trên, em hãy quan sát các hình ảnh dưới đây và cho biết di sản văn hóa nào là: Di tích lịch sử; Danh lam thắng cảnh; Di vật cổ vật, bảo vật quốc gia; Di sản văn hóa phi vật thể. Giải thích vì sao? 

Phương pháp giải:

Quan sát , liên hệ thực tế

Lời giải chi tiết:

- Di tích lịch sử là Hình 1: Văn miếu Quốc Tử Giám vì Văn Miếu là công trình được xây dựng năm 1070 dưới thời vua Lý Thánh Tông, là nơi thờ Khổng Tử, Chu Công và Tứ phối. Đến năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho lập thêm Quốc Tử Giám bên cạnh là trường đại học dành riêng cho con vua và các gia đình quý tộc.

- Di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia là Hình 2: Trống đồng Đông Sơn vì Trống đồng Đông Sơn là một loại trống đồng tiêu biểu cho Văn hóa Đông Sơn (thế kỷ 7 TCN - thế kỷ 6 CN) của người Việt cổ

- Danh lam thắng cảnh là Hình 3: Vịnh Hạ Long là cảnh quan thiên nhiên có sự kết hợp giữa cảnh quan thiên nhiên và đặc điểm địa hình đặc biệt  có liên quan chặt chẽ tới lịch sử khí hậu và quá trình vận động kiến tạo của trái đất với hàng ngàn hòn đảo, hàng chục hang động đẹp đã tạo nên giá trị thẩm mỹ của Vịnh.

- Di sản văn hóa phi vật thể là Hình 4: Lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên vì đây là sản phẩm tinh thần, là lễ hội được tổ chức nhằm quảng bá hình ảnh Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên.

4

Trả lời câu hỏi Khám phá 4 trang 11 SGK GDCD - Cánh diều

a, Theo em, những thông tin trên đã cho thấy di sản văn hóa có ý nghĩa như thế nào đối với con người và xã hội?

b, Em hãy chia sẻ thêm những hiểu biết của mình về ý nghĩa của di sản văn hóa?

Phương pháp giải:

Đọc và tìm ý, liên hệ bản thân

Lời giải chi tiết:

a, Di sản văn hóa có ý nghĩa vô cùng lớn đối với con người và xã hội: + Góp phần quan trọng trong việc giáo dục lịch sử

Vun đắp truyền thống tốt đẹp của dân tộc, góp phần xây dựng và quảng bá hình ảnh của quốc gia, truyền bá các giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học và thẩm mĩ của di sản văn hóa Việt Nam ra ngoài thế giới. 

b, Di sản văn hóa góp phần phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, làm phong phú kho tàng di sản văn hóa nhân loại.

5

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 14 SGK GDCD - Cánh diều

a, Căn cứ vào những quy định của pháp luật trong thông tin, em hãy nhận xét việc làm, hành vi của các tổ chức, cá nhân trong các hình trên.

b, Trước những hành vi vi phạm quy định của pháp luật về bảo vệ di sản văn hóa, em cần thể hiện thái độ và hành động như thế nào?

Phương pháp giải:

Trực quan, liên hệ bản thân

Lời giải chi tiết:

a. Ở hình 1 và hình 2 là những hành động bảo vệ và lưu truyền, phát huy những di sản văn hóa.

Ở hình 3, hình 4, hình 5 là những hành động phá hoại, gây mất mĩ quan những di sản văn hóa.

b. Trước những hành vi vi phạm quy định của pháp luật về bảo vệ di sản văn hóa cần có thái độ không đồng tình, lên án, phê phán những cá nhân, tổ chức vi phạm, có hành vi không bảo vệ di sản văn hóa. Và cần biết giữ gìn, bảo vệ những di sản văn hóa của quốc gia

1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 14 SGK GDCD - Cánh diều

Theo em những giá trị văn hóa nào dưới đây đã được công nhận là di sản văn hóa?

A. Nhã nhạc cung đình Huế (Thừa Thiên Huế)

B. Hội Gióng đền Phù Đổng và đền Sóc ( Hà Nội)

C. Công trình thủy điện Yaly ( Gia Lai)

D. Khu di tích văn hóa Óc Eo ( An Giang)

E. Bãi biển Mỹ Khê ( Đà Nẵng)

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế, loại trừ đáp án không chính xác

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng A, B, D

2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 15 SGK GDCD - Cánh diều

Cho các di sản khu du lịch Tràng An (Ninh Bình), Nhã nhạc cung đình Huế , Bàu trắng (Bình Thuận), Lễ hội đua thuyền đình Bình Thủy ( An Giang), Địa đạo Củ Chi ( Thành phố Hồ Chí Minh), Động Phong Nha ( Quảng Bình), Hoàng Thành Thăng Long (Hà Nội), Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm ( Bắc Giang), Truyện Kiều( Nguyễn Du); Nhà gốm Thanh Hà ( Quảng Nam); Lễ cấp sắc của người Dao Tiền (Phú Thọ); Lễ hội Ada Koonh ( Mừng lúa mới) của người Pa Kô.

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế, phân loại.

Lời giải chi tiết:

3

Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 15 SGK GDCD - Cánh diều

Ở Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào, trên nhiều công trình bị du khách viết, vẽ,... gây mất mĩ quan. Trên một số cây cột hàng trăm năm tuổi ở đình Tân Trào, một số người đã khắc tên, địa chỉ hoặc là các hình trái tim, hoa lá,.. Thậm chí có người để lại cả địa chỉ, số điện thoại, tài khoản mạng xã hội, … Không chỉ ở tên những công trình, vật dụng tại khu di tích, ngay cả các thân cây, tảng đá và một số bia trong khu di tích cũng bị viết, vẽ gây mất mĩ quan.

a) Em đồng ý hay không đồng ý với  những việc làm trên? Vì sao?

b) Nếu gặp những người đang viết, vẽ như vậy, em có thể nói gì với họ

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế, đọc hiểu.

Lời giải chi tiết:

a, Em không đồng ý với việc làm trên

Bởi vì những hành động viết, vẽ bậy, khắc chữ lên trên các công trình di tích lịch sử chính là hành vi phá hoại, xâm hại đến các di tích lịch sử đó, gây mất mĩ quan, làm hư hại công trình.

b, Nếu bắt gặp những người đang viết vẽ lên các công trình di tích lịch sử, em sẽ khuyên họ không nên làm như vậy, có rất nhiều cách khác để có thể ghi lại dấu ấn và kỉ niệm khi đến tham quan di tích lịch sử như chụp ảnh, mua quà lưu niệm,... thay vì khắc chữ, viết, vẽ vì làm như thế là đang góp phần phá hoại, làm hư tổn và gây mất cảnh quan ở khu di tích.

4

Trả lời câu hỏi Luyện tập 4 trang 15 SGK GDCD - Cánh diều

Giả sử trong quá trình đào móng, xây nhà bố em phát hiện có cổ vật không rõ nguồn gốc từ đâu. Em sẽ khuyên bố làm gì? Vì sao?

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế

Lời giải chi tiết:

Em sẽ khuyên bố rằng hãy mang cổ vật đó giao nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết. Bởi vì nếu như giữ lại cổ vật đó trong nhà hoặc đem đi bán đều là hành vi vi phạm pháp luật.

5

Trả lời câu hỏi Luyện tập 5 trang 15 SGK GDCD - Cánh diều

Em hãy kể tên một số di sản văn hóa ở địa phương. Em đã làm gì để góp phần giữ gìn góp phần bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa đó

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế

Lời giải chi tiết:

Một số di sản văn hóa ở Hà Nội:

- Gò Đống Đa

- Văn miếu - Quốc Tử Giám

- Cột cờ Hà Nội

Việc làm góp phần giữ gìn góp phần bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa:

- Tham gia các buổi dọn dẹp vệ sinh, chăm hoa, tưới tỉa cây ở khu di tích.

- Hưởng ứng các lễ hội kỉ niệm hàng năm

- Tuyên truyền, giới thiệu về khu di tích và nâng cao tinh thần bảo vệ, giữ gìn.

1

Trả lời câu hỏi Vận dụng 1 trang 15 SGK GDCD - Cánh diều

Em hãy sưu tầm tranh ảnh, tư liệu có nội dung về các di sản văn hóa thế giới ở Việt Nam để xây dựng thành tập san trưng bày tại lớp

Lời giải chi tiết:

Em có thể sưu tầm, tranh ảnh, tư liệu ở trong sách, báo, tạp chí mà em có về di sản văn hóa của Việt Nam và thế giới.

Phố cổ Hội An:

;

Vịnh Hạ Long:

Động Phong Nha (Quảng Bình):

2

Trả lời câu hỏi Vận dụng 2 trang 15 SGK GDCD - Cánh diều

Em hãy cùng bạn xây dựng kế hoạch chăm sóc di tích, danh lam thắng cảnh ở địa phương và thực hiện theo kế hoạch đã xây dựng

Lời giải chi tiết:

Học sinh tự xây dựng kế hoạch một buổi tham gia dọn vệ sinh tại các di tích lịch sử hoặc danh lam thắng cảnh ở địa phương: Dịp nghỉ lễ  2/9  rủ các bạn mang đồ dùng khăn lau, xô chậu, chổi dễ,.. đi chăm sóc di tích tại địa phương.