Giải Bài tập 7 trang 26 sách bài tập Ngữ văn 11 tập 2 - Kết nối tri thức

Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi:

ngày chúng tôi đi

các toa tàu mở toang cửa

không có gì phải che giấu nữa 

những thằng lính trẻ măng

tinh nghịch ló đầu qua cửa sổ

những thằng lính trẻ măng

quân phục xùng xinh

chen bám ở bậc toa như chồi như nụ

con tàu nổi hiệu còi rung hết cỡ

và dài muốn đứt hơi

hệt tiếng gã con trai ồm ồm mới vỡ

thế hệ chúng tôi

hiệu còi ấy là một lời tuyên bố

một thế hệ mỗi ngày đều đụng trận

mà trách nhiệm nặng hơn nòng cối 82

vẫn thường vác trên vai

một thế hệ thức nhiều hơn ngủ

xoay trần đào công sự

xoay trần trong ý nghĩ

đi con đường người trước đã đi

bằng rất nhiều lối mới

(Thanh Thảo, Một người lính nói về thế hệ mình, in trong 123, NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2007, tr. 63 – 64)

Câu 1

Câu 1 (trang 26, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):

Theo hiểu biết của bạn về lịch sử, đại từ “chúng tôi” trong đoạn thơ chỉ thế hệ nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản để đưa ra hiểu biết của em về lịch sử, đại từ trong đoạn thơ.

Lời giải chi tiết:

Theo hiểu biết của em về lịch sử, đại từ “chúng tôi” ở đây không chỉ thế hệ những người kháng chiến chống thực dân Pháp, cũng không chỉ các thế hệ sau này khi đất nước đã hoà bình. Họ là những người lính Nam tiến, tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Câu 2

Câu 2 (trang 26, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):

Hoàn cảnh đời sống được khắc họa trong đoạn thơ có những đặc trưng gì?  

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản để chỉ ra hoàn cảnh đời sống.

Lời giải chi tiết:

Qua đoạn trích của thể thấy, bối cảnh được thể hiện trong bài thơ là thời kì đất nước còn chiến tranh. Thời kì đó có những con người mới trạc tuổi đôi mươi đã đồng lòng ra đi vì đất nước. Họ chiến đấu vì độc lập, tự do của dân tộc.  

Câu 3

Câu 3 (trang 26, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):

Theo những điều được thể hiện trong đoạn thơ, “thế hệ chúng tôi” đã nhập cuộc và đáp ứng yêu cầu của thời đại với tinh thần, thái độ như thế nào? Bạn suy nghĩ gì về tinh thần, thái độ đó?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản để suy nghĩ về tinh thần và thái độ của những điều được thể hiện trong đoạn thơ.

Lời giải chi tiết:

- Những từ ngữ như "tinh nghịch", "thức nhiều hơn ngủ" cho thấy tinh thần năng động, sẵn lòng tiến lên và không ngại khó khăn. Đó là tinh thần của những người tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ, những người có ý chí kiên cường để đấu tranh và đối mặt với những thử thách khắc nghiệt. 

- Hình ảnh "các toa tàu mở toang cửa" và "đi con đường người trước đã đi/bằng rất nhiều lối mới" cho thấy một tinh thần tiếp nối và vươn lên từ những người đi trước. Đây là thái độ của những người mang trong mình lòng yêu nước, họ không ngừng theo bước cha anh, chiến đấu vì độc lập, tự do của dân tộc. 

→ Từ những từ ngữ trên, ta cảm nhận được tinh thần lạc quan, sự đồng cảm và hiểu biết sâu sắc về giá trị của những hi sinh vì đất nước từ phía những người thuộc thế hệ cha anh. Chúng cho thấy lòng tự hào với sự đóng góp và trách nhiệm của thế hệ cha anh, cũng như quyết tâm theo đuổi và phát triển những giá trị đến ngày nay.

Câu 4

Câu 4 (trang 26, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):

Hãy phân tích sự kết hợp giữa tính tả thực và tính tượng trưng của những hình ảnh miêu tả đoàn lính trẻ ra trận.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản để chỉ ra sự kết hợp giữa tính tả thực và tính tượng trưng.

Lời giải chi tiết:

Trong miêu tả đoàn lính trẻ ra trận, sự kết hợp giữa tính tả thực và tính tượng trưng giúp đoạn văn trở nên hay và đặc sắc hơn. Một số hình ảnh miêu tả đoàn lính trẻ ra trận mang tính chân thực và hình dung trực tiếp.

Ngoài tính tả thực, các hình ảnh cũng mang tính tượng trưng, có ý nghĩa sâu xa hơn. Ví dụ, việc "đi con đường người trước đã đi/bằng rất nhiều lối mới" có thể được hiểu là việc thế hệ trẻ không chỉ duy trì những giá trị và truyền thống từ thế hệ trước, mà còn mang đến những cách tiếp cận và ý tưởng mới. Điều này tượng trưng cho sự tiến bộ và sự phát triển của xã hội khi thế hệ trẻ ra sức góp phần vào việc xây dựng tương lai.

Sự kết hợp giữa tính tả thực và tính tượng trưng tạo ra một hiệu ứng tương phản trong miêu tả. Sự chân thực của các hình ảnh về đoàn lính trẻ ra trận tạo nên một hình ảnh sống động và sắc nét, trong khi đó tính tượng trưng tạo ra sự sâu sắc và ý nghĩa sâu xa.

Tương phản này làm nổi bật những thông điệp và cảm xúc mà tác giả muốn truyền đạt đến người đọc. Nhìn chung, sự kết hợp giữa tính tả thực và tính tượng trưng trong miêu tả đoàn lính trẻ ra trận tạo nên một cảm giác mạnh mẽ và sâu sắc. Nó không chỉ tái hiện hình ảnh trực tiếp, mà còn mang đến những ý nghĩa và thông điệp về sự phát triển và trách nhiệm của thế hệ trẻ.

Câu 5

Câu 5 (trang 26, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):

Làm rõ nét độc đáo của một trong các biện pháp tu từ được nhà thơ sử dụng mà bạn có ấn tượng nhất. 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản để chỉ ra nét độc đáo của một trong các biện pháp tu từ.

Lời giải chi tiết:

Biện pháp tu từ mà em ấn tượng nhất là biện pháp tu từ ẩn dụ. Ví dụ từ “hiệu còi”, nó không chỉ là âm thanh mà còn là một lời tuyên bố, một biểu hiện của thế hệ và một tín hiệu cho sự đấu tranh hàng ngày của họ. Nó tạo ra một hình ảnh và cảm giác mạnh mẽ, rõ ràng về sự kiên định và quyết tâm của thế hệ lính trẻ.

Câu 6

Câu 6 (trang 26, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):

 Nêu nhận xét của bạn về việc lựa chọn thể thơ của tác giả ở đoạn thơ này.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản để nhận xét về sự lựa chọn thể thơ của tác giả.

Lời giải chi tiết:

Việc lựa chọn thể thơ tự do trong đoạn thơ này phù hợp để thể hiện tính linh hoạt và sự sinh động của cuộc sống lính trẻ. Thể thơ tự do không ràng buộc về kỷ luật và nguyên tắc metrical nên tác giả có thể thể hiện sự sống động, nhịp nhàng và đa dạng trong cách sắp xếp và diễn đạt ý tưởng của tác giả.