Bài 1. Khái quát về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trang 5, 6, 7, 8 SGK Sinh 11 - Cánh diều

Phương pháp giải:

Dựa vào quá trình quang hợp ở thực vật đã học trong chương trình Sinh 10.

Lời giải chi tiết:

Năng lượng cung cấp cho sinh giới dưới 2 dạng: quang năng và hóa năng, chủ yếu là ánh sáng mặt trời.

Quang năng được các sinh vật tự dưỡng hấp thụ và chuyển hóa thành hóa năng trong các liên kết hóa học của hợp chất hữu cơ nhờ quang hợp/hóa tổng hợp. Hợp chất hữu cơ chính là nguồn cung cấp năng lượng cho mọi hoạt động sống của sinh vật tự dưỡng và các sinh vật khác.

CH 1:

Một số loài sinh vật tự dưỡng phổ biến như: thực vật, tảo, vi khuẩn lam … 

Lời giải chi tiết:

Sinh vật tự dưỡng đóng vai trò là sinh vật sản xuất, cung cấp nguyên liệu và năng lượng cho các sinh vật trong sinh giới.

Quá trình trao đổi chất trong sinh giới bắt đầu từ sinh vật sản xuất. 

Sinh vật sản xuất tổng hợp chất hữu cơ từ năng lượng ánh sáng. Sinh vật dị dưỡng chỉ tổng hợp được chất hữu cơ từ chất hữu cơ có sẵn, gồm sinh vật tiêu thụ và sinh vật phân giải. Sinh vật tiêu thụ như động vật sử dụng các sinh vật khác làm thức ăn. Sinh vật phân giải sử dụng xác của các sinh vật làm thức ăn.

Quá trình chuyển hóa năng lượng gồm 3 giai đoạn: tổng hợp, phân giải và huy động năng lượng. 

Bắt đầu từ quá trình chuyển hóa quang năng → hóa năng ở sinh vật tự dưỡng, sau đó dòng năng lượng được truyền qua các loài sinh vật để sử dụng cho các hoạt động sống, dự trữ và phần lớn trở lại môi trường dưới dạng nhiệt.

CH 2:

Dựa vào hình 1.2 để mô tả từng giai đoạn trong quá trình chuyển hóa năng lượng tỏng sinh giới.

Quá trình chuyển hóa năng lượng gồm 3 giai đoạn: tổng hợp, phân giải và huy động năng lượng. 

(1) Tổng hợp: sinh vật quang tự dưỡng biến đổi quang năng thành hóa năng tích lũy trong các hợp chất hữu cơ, giải phóng nhiệt.

(2) Phân giải: Cơ thể sinh vật phân giải các hợp chất hữu cơ thành ATP, giải phóng nhiệt.

(3) Huy động năng lượng: năng lượng dưới dạng ATP được cung cấp cho mọi hoạt động sống của cơ thể.

LT:

Tìm hiểu thông tin và hoàn thành bảng 1.1.

Phương pháp giải:

Ở sinh vật đa bào, quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng diễn ra ở cả cấp độ tế bào và cơ thể qua 3 giai đoạn:

(1) giữa môi trường ngoài và cơ thể;

(2) giữa môi trường trong và cơ thể;

(3) trong từng tế bào.

Cơ thể thu nhận các chất từ môi trường nhờ các cơ quan chuyên biệt (ở thực vật là lá và rễ; ở động vật là hệ tiêu hóa và hô hấp) sau đó vận chuyển tới từng tế bào.

Tại mỗi tế bào diễn ra quá trình biến đổi thành các dạng dễ sử dụng hơn, sau đó tổng hợp các chất và tích lũy năng lượng.

Tế bào phân giải các hợp chất hữu cơ giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống của cơ thể. Chất không được sử dụng sẽ được đào thải ra ngoài môi trường (nhờ rễ và lá ở thực vật và hệ bài tiết ở động vật).