Đề cương lý thuyết học kì 1 - Vật lí 7

ĐỀ CƯƠNG LÍ THUYẾT HỌC KÌ 1

1. Nhận biết ánh sáng – nguồn sáng và vật sáng

- Mắt ta nhận biết( nhìn thấy) được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta.

- Mắt ta nhận biết( nhìn thấy) một vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta.

Ví dụ: mắt ta nhìn thấy bông hoa có màu đỏ vì có ánh sáng màu đỏ từ bông hoa truyền vào mắt ta,…

- Nguồn sáng: là vật tự nó phát ra ánh sáng.

Ví dụ: nến, ngọn lửa, mặt trời,…

- Vật sáng: gồm nguồn sáng và vật hắt lại ánh sáng.

Ví dụ: vỏ chai dưới trời nắng, nến, ngọn lửa,…

2. Sự truyền ánh sáng

- Định luật truyền thẳng của ánh sáng: trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.

- Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn bằng tia sáng. Tia sáng là đường thẳng có mũi tên chỉ hướng.

- Có 3 loại chùm sáng:

+ Chùm sáng song song: là chùm sáng có các tia sáng đi song song với nhau.

+ Chùm sáng hội tụ: là chùm sáng có các tia sáng cắt nhau tại một điểm.

+ Chùm sáng phân kì: là chùm sáng có các tia sáng loe rộng ra.

3. Định luật phản xạ ánh sáng

- Tia sáng tới gặp gương thì tia sáng bị hắt trở lại => Hiện tượng đó gọi là hiện tượng phản xạ ánh sáng.

- Nội dung định luật:

+ Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng với tia tới và đường pháp tuyến của gương tại điểm tới.

+ Góc phản xạ luôn luôn bằng góc tới.

Trong đó:

I: điểm tới

IN: pháp tuyến

i và i’ lần lượt là góc tới và góc phản xạ

4. Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng

- Tính chất:

+ Ảnh ảo, không hứng được trên màn chắn.

+ Ảnh cao bằng vật.

+ Khoảng cách từ một điểm của vật đến gương bằng khoảng cách từ gương đến ảnh của điểm đó (đối xứng với vật qua gương phẳng).

- Có hai cách vẽ ảnh của vật qua gương:

+ Vận dụng tính chất ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng.

+ Vận dụng định luật phản xạ ánh sáng.

- Ứng dụng của gương phẳng: dùng để soi, trang trí nhà, kính chiếu hậu cho xe máy, ô tô,…

5. Gương cầu lồi

- Gương cầu lồi là gương có mặt phản xạ là mặt ngoài của mặt cầu hướng về phia nguồn sáng.

- Tính chất:

+ Ảnh ảo, không hứng được trên màn chắn.

+ Ảnh nhỏ hơn vật.

- Ứng dụng của gương cầu lồi: kính chiếu hậu trong xe otô, đặt ở những khúc quanh, đoạn đường đèo, đường bị che khuất,…

- Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng có cùng kích thước.

6. Gương cầu lõm

- Gương cầu lõm có mặt phản xạ là mặt trong của một phần hình cầu.

- Tính chất:

+ Ảnh ảo, không hứng được trên màn.

+ Ảnh lớn hơn vật.

- Sự phản xạ ánh sáng trên gương cầu lõm: gương cầu lõm có tác dụng biến đổi một chùm tia tới song song thành một chùm tia phản xạ hội tụ vào một điểm và ngược lại, biến đổi một chùm tia tới phân kỳ thích hợp thành một chùm tia phản xạ song song.

- Ứng dụng của gương cầu lõm: chụp đèn, đun nấu thức ăn, dụng cụ khám răng của nha sĩ,…

7. Nguồn âm

- Vật phát ra âm gọi là nguồn âm như: đàn, trống, chuông,…

- Các vật phát ra âm đều dao động như:

+ Đàn: dây đàn dao động

+ Trống: mặt trống dao động

+ Chuông: thành chuông dao động

+ Sáo: cột khí trong ống sáo dao động

8. Độ cao của âm

- Tần số là số dao động trong 1 giây có đơn vị là Hz.

- Dao động nhanh, tần số dao động lớn, âm phát ra càng cao (càng bổng).

- Dao động chậm, tần số dao động nhỏ, âm phát ra càng thấp (càng trầm).

- Tai người có thể nghe được âm có tần số trong khoảng 20Hz đến 20000Hz.

- Những âm có tần số dưới 20 Hz gọi là hạ âm.

- Những âm có tần số lớn hơn 20000 Hz gọi là siêu âm.

9. Độ to của âm

- Biên độ dao động là độ lệch lớn nhất của vật dao động so với vị trí cân bằng.

- Dao động mạnh, biên độ dao động càng lớn, âm càng to.

- Dao  động yếu, biên độ dao động nhỏ, âm phát ra nhỏ.

- Độ to của âm được đo bằng đơn vị đêxiben (dB).

10. Môi trường truyền âm

- Chất rắn, lỏng, khí là những môi trường có thể truyền được âm. Chân không không thể truyền được âm.

- Vận tốc truyền âm trong chất rắn > trong chất lỏng > trong chất khí.

11. Phản xạ âm – tiếng vang

- Âm phản xạ là âm dội lại khi gặp mặt chắn.

- Tiếng vang là âm phản xạ nghe được cách âm trực tiếp ít nhất 1/15 giây.

- Vật phản xạ âm tốt (hấp thụ âm kém): là những vật cứng có bề mặt nhẵn như: mặt gương, mặt đá hoa, tường gạch,…

- Vật phản xạ âm kém (hấp thụ âm tốt): là những vật mềm, xốp có bề mặt gồ ghế như: miếng xốp, áo len, ghế đệm mút,…

12. Chống ô nhiễm tiếng ồn

- Ô nhiễm tiếng ồn xảy ra khi tiếng ồn to, kéo dài gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và hoạt động bình thường của con người.

- Để chống ô nhiễm tiếng ồn cần:

+ Tác động vào nguồn âm như: cấm bóp còi,….

+ Phân tán âm trên đường truyền bằng cách: trồng nhiều cây xanh, xây tường gạch,…

+ Ngăn không cho âm truyền đến tai bằng cách: treo rèm nhung, phủ dạ, làm trần bằng vật liệu cách âm,…