Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917

I. Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917

1. Tình hình nước Nga trước cách mạng

Sau Cách mạng 1905-1907, Nga vẫn là một nước quân chủ chuyên chế, đứng đầu là Nga hoàng Ni-cô-lai II. Sự tồn tại của chế độ quân chủ và những tàn tích phong kiến không chỉ làm cho đời sống nhân dân Nga ngày càng khó khăn mà kìm hãm nặng nề sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở nước này.

Năm 1914, Nga hoàng tham gia cuộc chiến tranh đế quốc, gây nên những hậu quả nghiêm trọng cho đất nước: kinh tế suy sụp, nạn đói xảy ra ở nhiều nơi… Quân đội liên tiếp thua trận. Mọi nỗi khổ đè nặng lên các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là nông dân, công nhân. Nga và hơn 100 dân tộc khác trong đế quốc Nga.

Phong trào phản đối chiến tranh đòi lật đổ chế độ Nga hoàng lan rộng khắp trong nước. Chính phủ Nga hoàng càng tỏ ra bất lực, không còn khả năng tiếp tục thống trị như cũ được nữa. Nga đã tiến sát tới mọi cuộc cách mạng.

2. Từ cách mạng tháng Hai đến Cách mạng tháng Mười

a) Cách mạng tháng Hai

- Tháng 2-1917, cách mạng dân chủ tư sản bùng nổ, mở đầu là cuộc biểu tình của 9 vạn nữ công nhân ở Thủ đô Pê-tơ-rô-grát (nay là Xanh Pê-téc-bua). Phong trào nhanh chóng lan rộng toàn thành phố và chuyển từ tổng bãi công chính trị sang khởi nghĩa vũ trang.

- Quân khởi nghĩa chiếm các công sở, bắt giam các bộ trưởng và tướng tá của Nga hoàng. Chế độ quân chủ chuyên chế sụp đổ.

- Tin thắng lợi của cuộc khởi nghĩa ở Thủ đô đã lan nhanh khắp trong nước. Chỉ trong vòng 8 ngày, trên phạm vi cả nước, quần chúng nhân dân đã vùng dậy lật đổ chế độ cũ, bầu ra các xô viết đại biểu công nhân, nông dân và binh lính. Giai cấp tư sản thành lập Chính phủ lâm thời. Nước Nga trở thành nước Cộng hòa.

b) Cách mạng tháng Mười

* Hoàn cảnh lịch sử

- Nước Nga diễn ra tình trạng hai chính quyền song song tồn tại: Chính phủ tư sản lâm thời và Xô viết đại biểu công nhân, nông dân và binh lính. Hai chính quyền này đại diện cho lợi ích của các giai cấp khác nhau nên không thể cùng tồn tại lâu dài.

- Trước tình hình đó, Lê-nin và Đảng Bônsêvích đã chuẩn bị kế hoạch tiếp tục làm cách mạng, lật đổ Chính phủ tư sản lâm thời.

* Diễn biến:

- Tháng 4-1917, Lê-nin thông qua bản Luận cương tháng tư, chỉ ra mục tiêu và đường lối chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.

- Đầu tháng 10-1917, không khí cách mạng bao trùm khắp nước Nga. Ngày 7-10 (20-10), Lê-nin bí mật rời Phần Lan về Pê-tơ-rô- grát, trực tiếp chỉ đạo cách mạng. Các cận Cận vệ đỏ ra đời. Trung tâm Quân sự cách mạng được thành lập để lãnh đạo cuộc khởi nghĩa trong cả nước.

- Đêm 24-10 (6-11), cuộc khởi nghĩa bùng nổ. Các đội Cận vệ đỏ đã nhanh chóng chiếm được những vị trí then chốt ở Thủ đô.

- Đêm 25-10 (7-11), quân khởi nghĩa chiếm Cung Điện Mùa Đông. Toàn bộ Chính phủ tư sản lâm thời (trừ Thủ tướng kê-ren-xki) bị bắt. Ngày 25-10 (7-11) trở thành ngày thắng lợi của cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười.

Tiếp theo, khởi nghĩa thắng lợi ở Mát-xcơ-va; đầu năm 1918, cách mạng giành được thắng lợi hoàn toàn trên đất nước Nga rộng lớn.