Bài 5. Kĩ thuật trồng và chăm sóc cây xoài trang 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

MĐ

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 21 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

Hình thái quả của các giống xoài trong Hình 5.1 có đặc điểm gì khác nhau?

Các giống xoài ở Hình 5.1c, 5.1d và 5.1e có trồng được ở Việt Nam không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Quan sát hình ảnh và vận dụng kiến của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Hình thái quả của các giống xoài trong Hình 5.1 có đặc điểm khác nhau về:

+ Kích thước

+ Hình dáng

+ Màu sắc.

- Các giống xoài ở Hình 5.1c, 5.1d và 5.1e có trồng được ở Việt Nam

- Giải thích: ở Việt Nam đảm bảo điều kiện địa lý, khí hậu và môi trường trồng cây.

KP

Trả lời câu hỏi Khám phá trang 21 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

Hãy phân tích đặc điểm thực vật học của cây xoài.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm thực vật học của cây xoài:

- Rễ:

+ Rễ cọc phát triển mạnh và có thể ăn sâu xuống đất tới 6 -8 m.

+ Nhiều rễ nhánh phát triển tập trung ở tầng đất 0 - 50 cm.

- Thân và cành:

+ Cây thân gỗ.

+ Xoài trưởng thành thông thường có chiều cao khoảng 5 - 10 m.

+ Cây có nhiều cành, mỗi năm ra 3 - 4 đợt lộc.

- Lá:

+ Tán cây có hình bầu dục hoặc bán cầu.

+ Lá đơn và sắp xếp theo hình xoắn ốc. Hình dạng của lá thay đổi tùy thuộc vào giống, có thể là hình mũi mác, thuôn dài hoặc hình trứng,... Lá non mới ra có màu đồng đỏ, chuyên dần sang màu xanh sáng và màu xanh đậm khi lá trưởng thành

- Hoa:

+ Cây xoài có thể ra hoa đực, hoa cái hoặc lưỡng tính, có màu vàng nhạt.

+ Cành hoa phân nhánh nhiều, mọc ra từ đỉnh sinh trưởng, có thể dài 20 - 30 cm; mỗi chùm có khoảng 200 - 400 hoa. Hoa chủ yếu được thụ phấn nhờ côn trùng và gió.

- Quả:

+ Khi chín, vỏ quả xoài thường có màu vàng hoặc tím vàng, thịt quả thường có màu vàng đậm, mềm, ít xơ; khối lượng quả đạt 100 - 1 500 g tuỳ loại.

+ Hạt xoài thường lớn: vỏ hạt có lớp lông xơ dày, bên trong là nhân hạt.

+ Một số giống xoài có hạt lép, làm tăng tỉ lệ phần ăn được.

LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 22 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

Em hãy so sánh sự giống và khác nhau giữa lá xoài non và lá xoài trưởng thành.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

So sánh sự giống và khác nhau giữa lá xoài non và lá xoài trưởng thành:

VD

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 22 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

Vì sao các trang trại thường thu hoạch đồng loạt quả xoài khi vỏ còn có màu xanh mà không chờ quả xoài chín vàng trên cây?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Các trang trại thường thu hoạch đồng loạt quả xoài khi vỏ còn có màu xanh mà không chờ quả xoài chín vàng trên cây vì:

- Để vận chuyển xa hơn và giữ được lâu hơn so với quả đã chín, giúp nông dân tiết kiệm chi phí vận chuyển và bảo quản.

- Giúp nông dân kiểm soát chất lượng sản phẩm và đảm bảo rằng quả đạt tiêu chuẩn về kích thước, hình dáng và chất lượng.

KP

Trả lời câu hỏi Khám phá trang 23 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

Hãy phân tích các yêu cầu ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây xoài.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Các yêu cầu ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây xoài:

- Nhiệt độ:

+ Vùng có nhiệt độ trung bình năm khoảng 24 - 26 °C.

+ Nhiệt độ trung bình tháng lạnh nhất không dưới 15 °C.

- Ánh sáng:

+ Ưa ánh sáng mạnh, cây có năng suất quả cao ở vùng có bức xạ mặt trời lớn.

+ Nếu bị che nắng hoặc trồng quá dày, cành cây sẽ yếu, cây ra hoa ít và đậu quả kém.

- Độ ẩm:

+ Lượng mưa trung bình khoảng 500 - 1 500 mm/năm

+ Độ ẩm đất 50 - 60 % thuận lợi cho cây phân hóa mầm hoa, 70 - 80% thuận lợi cho ra hoa và quả phát triển.

- Đất:

+ Độ pH khoảng 5,5 - 7.0

+ Hàm lượng chất hữu cơ 2 - 3%.

LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 23 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

1. Vì sao cây xoài trồng ở vùng miền Bắc Việt Nam thường có tỉ lệ đậu quả và năng xuất thấp hơn trồng ở miền nam?

2. Cây xoài có thể trồng được ở các loại đất có đặc điểm như thế nào ?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

1. Cây xoài trồng ở vùng miền bắc Việt Nam thường có tỉ lệ đậu quả và năng xuất thấp hơn trồng ở miền nam vì:

- Khí hậu: Miền Bắc khí hậu lạnh hơn, khi nhiệt độ thấp có thể ảnh hưởng đến quá trình ra hoa và phôi thai của cây xoài, giảm khả năng thụ phấn và phát triển của hoa, dẫn đến tỉ lệ đậu quả thấp.

- Thời gian phát triển: Khí hậu lạnh hơn nên mất nhiều thời gian hơn để phát triển và đạt đến giai đoạn sinh sản so với cây ở miền Nam. Điều này có thể dẫn đến việc giảm tỉ lệ đậu quả và năng suất.

- Độ dài ngày: mùa đông kéo dài dẫn đến giảm độ dài ngày ánh sáng cần thiết cho quá trình sinh sản và phát triển của cây xoài. Điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến việc ra hoa, thụ phấn và phôi thai của cây, làm giảm năng suất.

2. Cây xoài có thể trồng được ở các loại đất có đặc điểm như:

- Đất như đất phù sa, đất cát ven biển, đất đồi gò, đất bạc màu....

- Đất có độ pH khoảng 5,5 - 7.0; hàm lượng chất hữu cơ 2 - 3%; khả năng thoát nước tốt, đất ít sét, không có tầng đá; mạch nước ngầm ở độ sâu 1,0 - 2,5 m.

VD

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 23 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

Cây xoài có thể trồng ở địa phương em không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Cây xoài có thể trồng ở địa phương em.

- Giải thích:

+ Khí hậu: Miền Trung có khí hậu ấm áp, nhiệt đới và cận nhiệt đới, rất thích hợp cho việc trồng cây xoài.

+ Đất: Đất ở miền Trung thường đa dạng, từ đất phù sa tới đất đá vôi, từ đất cát đến đất phù sa lên men. Cây xoài có khả năng chịu đựng và phát triển trên nhiều loại đất khác nhau, miền Trung có thể cung cấp đủ điều kiện để trồng cây này.

+ Nhiệt độ: Nhiệt độ ấm áp và mùa hè nóng của miền Trung thúc đẩy quá trình sinh sản và phát triển của cây xoài.

+ Mưa: Miền Trung thường có mưa đều đặn, giúp cung cấp đủ nước cho cây xoài trong quá trình phát triển.

+ Thời gian mùa mưa dài: Mùa mưa kéo dài ở miền Trung cũng hỗ trợ quá trình sinh sản và phát triển của cây xoài.

KP

Trả lời câu hỏi Khám phá trang 24 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

 Nêu tên các bước của quy trình trồng và chăm sóc cây xoài.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức trong bài để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Các bước của quy trình trồng và chăm sóc cây xoài:

- Bước 1: Lựa chọn thời vụ trồng cây.

- Bước 2: Xác định mật độ trồng cây.

- Bước 3: Chuẩn bị hố trồng cây.

- Bước 4: Trồng cây.

- Bước 5: Bón phân.

VD

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 24 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

Túi nilon có lợi ích gì khi làm bầu cho cây xoài giống Hình 5.4? Vì sao cần bỏ túi nilon trước khi trồng cây xoài?

Phương pháp giải:

Quan sát hình ảnh và vận dụng kiến thức trong bài để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Lợi ích của túi nylon khi làm bầu cho cây xoài giống:

+ Tạo môi trường tốt để bộ rễ định hình.

+ Hỗ trợ người trồng dễ dàng di chuyển cây sang môi trường mới mà không ảnh hưởng đến sự phát triển bộ rễ của cây. 

+ Hỗ trợ cho việc điều chỉnh mức độ nước dễ dàng, tránh ngập úng cho cây.

- Cần bỏ túi nilon trước khi trồng cây xoài vì:

Nếu không loại bỏ sẽ gây cản trở cho sự phát triển của cây, gây ra vấn đề cho hệ thống rễ hoặc cản trở quá trình sinh sản của cây.

LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 24 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

1. Vì sao cần chia phân bón thành nhiều lần để bón cho cây xoài?

2. Vì sao nên bón phân cho cây xoài theo mép tán cây Hình 5.5?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

1. Cần chia phân bón thành nhiều lần để bón cho cây xoài vì:

- Giúp cây xoài có cơ hội hấp thụ dần các chất dinh dưỡng một cách hiệu quả hơn, tránh tình trạng đầy đặn và mất chất.

- Bón quá nhiều một lần có thể gây ra nguy cơ phản ứng phụ, như làm chết các cành non, gây cháy rễ hoặc gây nhiễm mặn đất.

- Giúp cây xoài duy trì mức độ dinh dưỡng ổn định trong thời gian dài, từ đó tăng cường sự phát triển và sản xuất quả.

2. Nên bón phân cho cây xoài theo mép tán cây Hình 5.5 vì:

Cây xoài có nhiều rễ nhánh, rễ mới tập trung ở mép tán cây nên bón phân ở vị trí này sẽ giúp cây hấp thu dinh dưỡng thuận lợi.

LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 25 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

Nêu cách tưới nước phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây xoài.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Cách tưới nước phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây xoài như sau:

- Duy trì tưới nước với lượng 10 - 20 lít/cây, 2 lần trong một tuần tới khi cây 3 năm tuổi.

- Trước khi ra hoa 2 - 3 tháng, nên không tưới nước để đất có độ âm thấp, nhằm hạn chế cành bật lộc non và thuận lợi cho cây phân hoá mầm hoa. 

- Ở giai đoạn cây bắt đầu nhú mầm hoa đến khi thu hoạch cần duy trì độ ẩm đất khoảng 65 - 80%. Tuy theo độ ẩm đất, có thể từ 2 - 3 ngày tưới một lần với lượng khoảng 30 - 50 lít/cây. Nên áp dụng phương pháp tưới phun mưa hoặc nhỏ giọt để tiết kiệm nước và công lao động. 

- Do có khả năng chịu hạn tốt nên ở giai đoạn không mang hoa và quả, cây xoài hầu như không cần tưới nước.

VD

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 25 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

Em hãy tìm hình ảnh về một số loài sâu, bệnh hại chính trên cây xoài.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Hình ảnh về 1 số loài sâu ,bệnh hại chính trên cây xoài:

- Bệnh thán thư hại cây xoài có thể xuất hiện trên lá, bông hoặc quả, nhưng phổ biến nhất là ở lá.

- Bệnh đốm đen trên cây xoài.

- Bệnh bọ trĩ.

KP

Trả lời câu hỏi Khám phá trang 26 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

Vì sao cần cắt tỉa cành và tạo tán cho cây xoài?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Cần cắt tỉa cành và tạo tán cho cây xoài vì:

Tỉa cành và tạo tán làm cho cây thông thoáng và tập trung dinh dưỡng nuôi cành mới, giảm sâu, bệnh.

LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 27 SGK Công nghệ 9 Cánh diều

Nêu cách tỉa cành, tạo tán và điều khiển ra hoa, đậu quả để cây ăn quả cho năng suất thu hoạch và chất lượng cao.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Cách tỉa cành,tạo tán và điều khiển ra hoa, đậu quả để cây ăn quả cho năng suất thu hoạch và chất lượng cao là:

- Trên thân chính ở vị trí khoảng 0.7 m cần cắt bỏ ngọn để cây ra nhiều lộc, sau đó chọn để lại 3 cành cấp 1, hướng đều về các phía. Sau khi cành cấp 1 ra hai đợt lộc và khi lá đã có màu xanh đậm, cần tiến hành bấm ngọn để lại 30 - 40 cm để ra cành cấp. Làm tương tự với cành cấp 2 và 3. Khống chế chiều cao cây khoảng 3 - 4 m để thuận lợi cho việc chăm sóc.

- Từ năm thứ ba, cây đã có quả, cắt tỉa cành mọc thẳng đứng, cành trong tán, cành mọc chúc xuống đất, cành bị sâu, bệnh, cành bắt chéo, cành che lấp hoặc mọc dày đề trong tán thông thoáng, hạn chế sâu, bệnh.

- Có thể tạo hình tán bằng cách vin cành, nên vin cành cấp 1 đề tạo thành góc 45° - 60° so với thân chính.

- Khi cây ra hoa, tia bỏ những chùm hoa nhỏ, nhiều chùm gần nhau. Khi quả có đường kính 3 - 5 cm, nên tỉa bỏ bớt ở chùm quá nhiều quả, dị hình. Mỗi chùm chỉ nên để l - 3 quả.